فساد یک پدیده شوم وضد بشری است که در طول تاریخ به اشکال وشیوه های مختلف دامنگیر جوامع بشری شده است و یکی از مهم ترین عوامل بدبختی وعقب ماندگی اجتماعی بوده ، صدمات وزیان های جبران ناپذیری را متوجه جوامع بشری نموده است.
فساد در یک جامعه به شکلی از اشکال تبارز می کند. بطور مثال میتوان از انواع فساد مانند: فساد اقتصادی ، فساد سیاسی ، فساد اعتقادی ، فساد اخلاقی ، فساد اجتماعی و فساد اداری نام گرفت. همه این فساد ها در راستای خود نظم ، امنیت ، ثبات ، پیشرفت وانکشاف جامعه را متضرر ساخته و سرنوشت انسان ها را به خطر مواجه می نماید. ولی مهم ترین نوع فساد که کشور را دچار بحران های خطرناک می نماید، عبارت از فساد اداری میباشد.
فساد اداری یک پدیده نابود کننده است. سیاست ها و برنامه های دولت را در تضاد با منافع اکثریت جامعه قرار میدهد که از یکطرف منافع وسرمایه ملی حیف ومیل گردیده و از طرف دیگر اعتماد ملت نسبت به دستگاه دولت کاهش یافته، بی تفاوتی، تنبلی و بی کفایتی را در سطوح مختلف دولت افزایش میدهد.
فساد اداری به یک مرض مزمن و پیشرفته ادارات افغانستان مبدل شده است. در حقیقت فساد اداری به اندازه ناامنی وهراس افگنی برای حکومت مشکلات زیاد را ایجاد می نماید. فساد اداری عامل اصلی همه چالش ها وبدبختی ها ی موجود در افغانستان میباشد.
عوامل مختلف باعث ایجاد فساد در ادارات دولتی افغانستان گردیده که یکی از آن جمله عوامل عبارت از عدم موجودیت حکومت قوی، متمرکز، باثبات، قانونمند و متعهد میباشد.
برای جلوگیری از چنین پدیده ناسالم اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، در افغانستان څارنوالی ها و محاکم فساد اداری ایجاد گردیده است.
در این ارتباط محترم څارنمل دگروال نقشبند سلیمانزی څارنوالی مرحله فرجام خواهی یا تمیز ریاست حقوق ستر درستیز وزارت دفاع ملی افغانستان در پاسخ به سوال حیدر شاه خبرنگار آژانس اسپوتنیک معلومات داده گفت:
« در 34 ولایات افغانستان 34 څارنوالی استیناف وجود دارد و هر څارنوالی استیناف ولایت درتشکیل خود څارنوالی ابتدائیه فساد اداری دارد و مرحله استیناف ان نیز در څارنوالی وجود دارد. همچنان در 34 ولایات افغانستان 34 محاکم استیناف وجود دارد این محاکم مانند څارنوالی ها درتشکیل خود محکمه فساد اداری دارند. څارنوالی های فساد اداری و محاکم فساد اداری طبق احکام قانون اساسی ایجاد شده است که طبق ماده 3 قانون مبارزه علیه ارتشا و فساد اداری افغانستان فعالیت می نمایند. به اساس ماده 3 قانون متذکره جرایم آتی درکتگوری جرایم فساد اداری شمرده میشوند: رشوت، سرقت اسناد، اتلاف غیر مجاز اوراق واسناد رسمی، تجاوز ازحدود وصلاحیت قانونی، سوی استفاده ازموقف قانونی، ممانعت یا اخلال درروند تطبیق عدالت، استفاده از امکانات دولتی و اوقات رسمی در امور شخصی، امتناع از اجرای وظیفه بدون عذر قانونی، کتمان حقیقت، افزایش غیر قانونی دارایی، تذویر اسناد، اخذ هر نوع تحفه به منظور اجرای امتناع از کار در امور مربوطه، تعلل دراجرای وظیفه محوله، عدم رعایت قواعد سلوکی اداره مربوطه، دخیل ساختن ملاحظات قومی، منطقوی، مذهبی، حزبی، جنسی وشخصی دراجرای امور محوله، اجرا و یا امتناع سایراعمال مندرج ستراتیژی مبارزه با فساد».
دگروال نقشبند سلیمانزی در ارتباط څارنوالی ها ی فساد اداری در ارگان های امنیتی توضیحات داده گفت که دردو ارگان امنیتی وزارت امور داخله، څارنوالی سابق قوای مسلح فعالیت دارد، درتمام 34 ولایات افغانستان 34 څارنوالی های ابتدائیه نظامی وجود دارند که جرایم تمام پولیس های افغانستان از ولسوالی ها الی ولایات را بررسی می نمایند. و در این چوکات نظامی صرف یک څارنوالی فساد اداری که متشکل از څارنوالی ابتدائیه فساد اداری و استیناف فساد اداری وجود دارد و تمام جرایم فوق الذکر را در چوکات وزارت داخله وزارت دفاع بررسی می نماید. که درراس څارنوالی فساد اداری نظامی جنرال قیوم خان قرار دارد
ریاست څارنوالی امنیت ملی درچوکات خود څارنوالی فساد اداری دارد. وزارت دفاع در تشکیل خود څارنوالی فساد اداری ندارد. وزارت دفاع جرایم فساد اداری خود را به څارنوالی نظامی ارسال و آن څارنوالی قضایائی فساد اداری وزارت دفاع را بررسی و در محکمه اختصاصی فساد اداری تعقیب می نمایند.
ناگفته نباید گذاشت که در 34 څارنوالی های نظامی ولایات، تنها در زون ها څارنوالی فساد اداری وجود دارد که این زون ها عبارتند از! زون مرکز، زون پکتیا، زون قندهار، زون هرات، زون مزار شریف، زون قندز، زون ننگرهار. این څارنوالی ها و محاکم فساد اداری بخاطر ایجاد شدند که تشکیلات سابقه به معضل فساد اداری جواب گو نبود و نظر به گستردگی فساد در همه عرصه های زندگی به ایجاد چنین نهاد ها اشدا ضرورت بود. اینکه چه تعداد اشخاص مورد محاکمه قرار گرفته اند، اعمار دقیق در نزدم موجود نیست، اما روی همرفته مبارزه جریان دارد، مشکلات و مقاومت ها زورگویها بطور روزافزون وجود دارد و یک تعداد زیادی مفسدین و غاصبین حکومت و دولت را به چالش کشیده و با ایجاد مزاحمت میخواهند از محکمه خود را نجات دهند. که نمونه این مزاحمت ها میتوان تظاهرات 10 برج جوزا و تطاهرات 5 اسد را نام گرفت. حکومت ممکن جدی باشد یا نه باشد، اما جامعه جهانی ازحکومت میطلبد تا در راستای مبارزه با فساد جدیت بخرچ دهید.
دگروال نقشبند سلیمانزی څارنوالی مرحله فرجام خواهی یا تمیز ریاست حقوق ستردرستیز وزارت دفاع ملی افغانستان تاکید کرد: «طوریکه معلوم میشود حکومت چندان علاقمندی مبارزه با فساد اداری را ندارد، بدلیل اینکه یک تعداد اشخاص فاسد را دراطراف جمع نموده است.
